Etat i własna firma? Opowiem Ci, jak to ogarnąć w Polsce

Pamiętam ten moment, kiedy po raz pierwszy pomyślałem: a może by tak dorobić po godzinach? Etat dawał stabilność, ale w głowie kłębiły się pomysły, które nie mieściły się w korporacyjnych ramkach. Myśl o łączenie etatu z działalnością gospodarczą nie dawała mi spokoju. Decyzja o tym, żeby spróbować, była jedną z najlepszych w moim życiu, ale też jedną z najtrudniejszych. Bo to całe łączenie etatu z działalnością gospodarczą to nie jest bułka z masłem. To prawdziwy rollercoaster formalności, podatków i ZUS-u. Wiem, jak to jest czuć się zagubionym w gąszczu przepisów. Dlatego postanowiłem zebrać wszystko w jednym miejscu – bez przynudzania, za to z praktycznymi poradami prosto z życia wziętymi. Jeśli myślisz o podobnym kroku, ten tekst jest dla Ciebie. Pokażę Ci, jak przejść przez to bezboleśnie i nie zwariować.

Dwa etaty w jednym? O plusach i minusach własnej firmy po godzinach

Z jednej strony – pewna pensja co miesiąc. Z drugiej – marzenie o własnym biznesie, o byciu sobie szefem. Coraz więcej z nas próbuje to pogodzić. Takie łączenie etatu z działalnością gospodarczą, gdzie jesteś jednocześnie pracownikiem i przedsiębiorcą, prowadząc najczęściej jednoosobową działalność gospodarczą, ma naprawdę sporo plusów.

Pamiętam, jak pierwsze pieniądze z własnej firmy wpłynęły na konto. To było coś! Taki dodatkowy dochód to ogromny zastrzyk dla budżetu, ale też niesamowita satysfakcja. Wreszcie mogłem rozwijać pasję, na którą w „normalnej” pracy nie było miejsca. Ale bądźmy szczerzy, łączenie etatu z działalnością gospodarczą to nie tylko kolorowe historie. To też pot i łzy. Główne wyzwanie? Czas. A raczej jego chroniczny brak. Kiedyś myślałem, że doba ma 24 godziny. Okazało się, że przy dwóch „pracach” ma ich jakieś 12. Do tego dochodzi cała ta biurokracja, podatki, składki… Na początku czułem się tym totalnie przytłoczony. Trzeba mieć świadomość tych wad i zalet, zanim zdecydujesz się na łączenie etatu z działalnością gospodarczą.

Co na to Twój szef? Prawo pracy a własna firma

Ok, decydujesz się na ten krok. Pierwsze pytanie, które pewnie Ci się nasuwa: czy muszę mówić szefowi? Generalnie, prawo nie każe Ci biec do przełożonego z informacją, że zakładasz firmę. Ale! Sprawdź dokładnie swoją umowę o pracę i regulamin. Czasem są tam zapisy, które do tego zobowiązują. Najważniejsza zasada jest prosta: Twoja firma nie może być konkurencją dla Twojego pracodawcy. Wykorzystywanie firmowego laptopa do swoich zleceń albo podbieranie klientów to proszenie się o kłopoty. To jest ten moment, gdzie umowa o pracę a jednoosobowa działalność gospodarcza muszą żyć w symbiozie, a nie w konflikcie. Trzeba tu być po prostu fair.

No i jest jeszcze ten straszak, czyli zakaz konkurencji. Jeśli masz coś takiego w umowie, przeanalizuj to dziesięć razy. Złamanie takiego zakazu to nie przelewki. Szczególnie, gdy myślisz o łączenie etatu z działalnością gospodarczą w tej samej branży, może być wtedy, no cóż, niemożliwe. Można wylecieć z pracy dyscyplinarnie, a nawet płacić odszkodowanie. Mój znajomy miał przez to niezłe problemy, bo zbagatelizował jeden mały punkcik w umowie. Skończyło się na nieprzyjemnej rozmowie z prawnikami. Dlatego, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, serio, idź do prawnika. Lepiej wydać parę stówek na konsultację, niż potem żałować. Twoje prawa i obowiązki jako pracownika się nie zmieniają, ale dochodzą nowe, te związane z byciem przedsiębiorcą. To trochę jak żonglowanie, trzeba utrzymać w powietrzu obie piłki, a to spore wyzwanie przy łączenie etatu z działalnością gospodarczą.

Ten cały ZUS… Jak nie zbankrutować na składkach?

A teraz gwóźdź programu, czyli ZUS. Każdy, kto myśli o własnej firmie, boi się tych trzech literek. I słusznie! Ale mam dobrą wiadomość. Przy łączenie etatu z działalnością gospodarczą ZUS jest znacznie łaskawszy. Odwieczne pytanie: 'czy muszę płacić ZUS prowadząc działalność i pracując na etacie?’. Odpowiedź brzmi: to zależy.

Jest jedna, magiczna zasada. Jeśli na etacie zarabiasz co najmniej minimalną krajową (brutto), to z tytułu swojej działalności gospodarczej płacisz tylko… składkę zdrowotną! Tak, dobrze czytasz. Składki społeczne (emerytalna, rentowa, wypadkowa) są już opłacane przez Twojego pracodawcę. To się nazywa zbieg tytułów do ubezpieczeń i to jest największy finansowy plus, jaki daje łączenie etatu z działalnością gospodarczą. Właśnie ze względu na ZUS, tak wiele osób uważa, że łączenie etatu z działalnością gospodarczą jest opłacalne.

Oczywiście, nikt nie zabroni Ci dobrowolnie opłacać składek społecznych również z firmy, żeby mieć w przyszłości wyższą emeryturę. Ale powiedzmy sobie szczerze, mało kto się na to decyduje na początku. Można za to pomyśleć o dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowym – dzięki niemu dostaniesz zasiłek, jak się rozchorujesz i nie będziesz mógł prowadzić firmy.

Ale jest jeden haczyk. Składka zdrowotna. Jej nie unikniesz przy łączenie etatu z działalnością gospodarczą. Trzeba ją płacić podwójnie – raz z etatu (robi to za Ciebie pracodawca), a drugi raz z działalności. Wiele osób pyta, ile kosztuje łączenie etatu z DG – głównym kosztem na start jest właśnie ta składka zdrowotna. Jej wysokość zależy od formy opodatkowania. Do tego dochodzi jeszcze roczne rozliczenie składki zdrowotnej, o którym trzeba pamiętać.

Dla zupełnie nowych przedsiębiorców są jeszcze dodatkowe ulgi. Słyszałeś o 'Uldze na start’? Przez pierwsze 6 miesięcy działalności płacisz tylko składkę zdrowotną. Połączenie etatu i działalności gospodarczej a ulga na start to idealny scenariusz na początek. A po uldze na start jest jeszcze 'Mały ZUS Plus’, ale przy łączenie etatu z działalnością gospodarczą jego zasady wyglądają nieco inaczej. Jeśli masz etat z pensją minimalną, to ulgi na składki społeczne Cię nie dotyczą, bo ich nie płacisz. Cała gra toczy się wokół składki zdrowotnej. Pamiętaj tylko, żeby po założeniu firmy zgłosić się do ZUS z odpowiednim kodem (zwykle ZZA, jeśli płacisz tylko zdrowotną). To ważne.

Podatki, czyli jak podzielić się zyskiem z fiskusem

Skoro już wiemy co z ZUS-em, pora na drugi ulubiony temat każdego przedsiębiorcy: podatki. Wiele osób zastanawia się, jak rozliczać podatek, gdy w grę wchodzi łączenie etatu z działalnością gospodarczą. To wcale nie jest takie straszne, jak się wydaje, ale trzeba podjąć jedną, mega ważną decyzję na samym początku: jaką formę opodatkowania wybrać dla firmy. Masz trzy główne opcje.

Pierwsza to skala podatkowa (12% i 32%). Tutaj dochody z firmy sumują się z dochodami z etatu. Ma to plusy i minusy. Plusem jest kwota wolna od podatku i różne ulgi. Możesz też rozliczyć się wspólnie z małżonkiem. Ale jest też ryzyko. Jeśli Twoje łączne dochody przekroczą próg, wpadniesz w stawkę 32%. A to częsty scenariusz, gdy realizujesz łączenie etatu z działalnością gospodarczą i dobrze ci idzie. Pamiętam, jak musiałem sporo dopłacić, bo tego nie przewidziałem.

Druga opcja to podatek liniowy (19%). Prosta piłka – płacisz 19% od dochodu z firmy, nieważne ile zarobisz. Brzmi super, ale zapomnij o wspólnym rozliczeniu i większości ulg. Coś za coś. Trzecia droga to ryczałt. Płacisz podatek od przychodu, nie od dochodu, więc nie odliczasz kosztów. Stawki są różne. To dobra opcja, jeśli masz niskie koszty. Wybór jest kluczowy, warto go przemyśleć, a może nawet użyć jakiegoś kalkulatora.

I jeszcze słowo o VAT. Na starcie większość osób korzysta ze zwolnienia. Dopóki przychody nie przekroczą 200 000 zł rocznie, nie musisz się tym przejmować. Wiele osób zastanawia się czy łączenie etatu z działalnością gospodarczą wymaga bycia vatowcem od razu. Zwykle nie. Ale zasady opłacania VAT przy łączeniu etatu z DG to już wyższa szkoła jazdy, więc jak będziesz musiał, to się przygotuj.

Zakładamy firmę! Jak przebrnąć przez papirologię?

Dobra, decyzja podjęta, czas na działanie. Jak założyć działalność gospodarczą pracując na etacie? Spokojnie, dzisiaj to naprawdę proste i da się to załatwić bez wychodzenia z domu, w kapciach i z kubkiem kawy. Zastanów się tylko, kiedy najlepiej założyć firmę, żeby nie płacić składek za kilka dni miesiąca.

Cała magia dzieje się w CEIDG. Wchodzisz na stronę biznes.gov.pl, logujesz się Profilem Zaufanym i wypełniasz jeden wniosek – CEIDG-1. To jest Twoje centrum dowodzenia. Wpisujesz tam swoje dane, nazwę firmy, adres. Ważna rzecz to kody PKD. Musisz wybrać, czym Twoja firma będzie się zajmować. W tym samym wniosku wybierasz też formę opodatkowania i zgłaszasz się do ZUS. To naprawdę wszystko w jednym miejscu, co jest sporym ułatwieniem przy łączenie etatu z działalnością gospodarczą. Cała procedura jest zaprojektowana tak, aby łączenie etatu z działalnością gospodarczą było jak najprostsze.

Czy potrzebujesz firmowego konta w banku? Prawo Cię nie zmusza, ale ja z całego serca polecam. Mieszanie kasy firmowej z prywatną to prosta droga do chaosu. A co z kasą fiskalną? Spokojnie, na początku prawdopodobnie nie będzie Ci potrzebna. Jest limit obrotów (20 000 zł rocznie), do którego nie musisz jej mieć, chyba że świadczysz jakieś specyficzne usługi. Zawsze sprawdzaj aktualne przepisy, bo lubią się zmieniać.

Jak nie zwariować, czyli o żonglowaniu pracą, firmą i życiem

Ok, firma założona, papiery ogarnięte. Teraz zaczyna się prawdziwa jazda. Bo odpowiedź na pytanie 'czy można mieć etat i własną firmę jednocześnie?’ brzmi: tak, jeśli jesteś mistrzem organizacji. Albo się nim staniesz.

Na początku miałem z tym ogromny problem. Pracowałem do 17 w biurze, wracałem do domu i siadałem do 'drugiej pracy’ do późnej nocy. Weekendy? Zapomnij. Po kilku miesiącach byłem wrakiem człowieka. Zrozumiałem, że tak się nie da. Trzeba nauczyć się zarządzać sobą w czasie. Jeśli poważnie myślisz o łączenie etatu z działalnością gospodarczą, musisz stać się mistrzem planowania. Kluczem okazało się wyznaczanie granic. Musiałem sobie powiedzieć: 'stop, w niedzielę nie pracuję’. To było trudne, bo zawsze było 'jeszcze tylko ten jeden mail’.

To, co naprawdę pomaga, to szczerość z samym sobą. Nie dasz rady zrobić wszystkiego. Może warto oddelegować księgowość? Każda godzina, którą 'kupisz’, to godzina na odpoczynek. I najważniejsze: odpoczynek. Serio. Wypalenie przyjdzie szybciej, niż myślisz, jeśli nie będziesz o siebie dbać. To całe łączenie etatu z działalnością gospodarczą to maraton, a nie sprint. Musisz mieć siłę, żeby dobiec do mety. Znajdź czas na sport, na spotkania ze znajomymi, na cokolwiek, co ładuje Ci baterie. Inaczej padniesz. I nie bój się prosić o pomoc.

To co, wchodzisz w to? Kilka słów na koniec

No i dobrnęliśmy do końca. Mam nadzieję, że ten trochę chaotyczny przewodnik trochę rozjaśnił Ci w głowie. Bo łączenie etatu z działalnością gospodarczą to naprawdę fajna przygoda. To szansa na dodatkowe pieniądze, na rozwój, na sprawdzenie siebie. Ale jak w każdej przygodzie, czyhają też pułapki.

Najważniejsze, co musisz zapamiętać: przemyśl formę opodatkowania, ogarnij temat ZUS-u, i dokładnie przeczytaj swoją umowę o pracę. Nie bój się pytać i korzystać z pomocy – dobra księgowa to skarb. Jeśli wciąż nie jesteś pewien, czy to dla Ciebie, jest jeszcze inna opcja. Możesz spróbować czegoś takiego jak łączenie etatu z działalnością nierejestrowaną. To taka 'firma na próbę’, z limitem przychodów, bez ZUS-u. To pierwszy krok przed pełnym łączenie etatu z działalnością gospodarczą.

Niezależnie od drogi, którą wybierzesz, trzymam za Ciebie kciuki. Prowadzenie własnego biznesu, nawet po godzinach, daje niesamowitą satysfakcję i poczucie sprawczości. Dasz radę!