Mundur na kołku, firma w głowie. Jak emeryt mundurowy może pójść na swoje?

Pamiętam ten dzień, kiedy ostatni raz zamknąłem za sobą drzwi komendy. Dwadzieścia lat służby, jakaś tam pewność, że emerytura będzie. Ale co dalej? Cisza w domu, za dużo wolnego czasu i to dziwne uczucie, że człowiek jest jeszcze na siłach, a już nikomu niepotrzebny. W głowie kołatała mi myśl, którą odkładałem od lat – mały warsztat, taka moja pasja. Tylko jak to pogodzić? Emerytura mundurowa a własna działalność gospodarcza, czy to w ogóle idzie w parze? Wszyscy wokół straszyli ZUS-em, limitami, urzędami. Czułem się, jakbym znowu był na poligonie, tylko tym razem wróg był niewidzialny i nazywał się „przepisy”.

Ten tekst to próba rozłożenia tego tematu na czynniki pierwsze. To nie jest suchy, prawniczy bełkot. To raczej zapiski z mojego własnego boju o to, by połączyć spokój emeryta z satysfakcją z własnej pracy. Bo prowadzenie działalności gospodarczej na emeryturze mundurowej jest możliwe, ale trzeba do tego podejść z głową, żeby nie narobić sobie kłopotów.

Zaczynasz? Papierkowa robota na start, czyli o co w tym wszystkim chodzi

Pierwsze zderzenie z rzeczywistością? Uświadomienie sobie, że nasza emerytura to nie jest to samo, co emerytura z ZUS. My podlegamy pod inne ustawy, nasze świadczenia wypłaca Wojskowe Biuro Emerytalne albo ZER MSWiA. I to jest kluczowa różnica, która wpływa na wszystko inne. Na chłopski rozum: cywil, jak osiągnie wiek emerytalny, to prowadząc firmę, nie płaci już składek społecznych. A my? My niestety musimy, bo nasza emerytura to świadczenie zaopatrzeniowe, a nie systemowe. Bolesne, ale prawdziwe.

Więc kto może założyć firmę? No w zasadzie każdy z nas, były żołnierz, policjant czy strażak. Prawo nam tego nie zabrania. Pytanie nie brzmi „czy można”, ale „jakie będą tego konsekwencje”. To właśnie te konsekwencje sprawiają, że działalność gospodarcza na emeryturze mundurowej to sport dla świadomych graczy. Trzeba dobrze zrozumieć, że zasady łączenia emerytury wojskowej z działalnością gospodarczą są takie same dla innych służb i wymagają stałej uwagi. Inaczej można się obudzić z ręką w nocniku, z pomniejszoną albo, co gorsza, zawieszoną emeryturą.

ZUS, podatki i inne potwory – jak się z nimi dogadać?

No dobrze, przełknąłem tę gorzką pigułkę, że składki trzeba płacić. Zacząłem grzebać dalej. Okazało się, że nie jest tak źle, jak malują. Jako świeżo upieczony przedsiębiorca, nawet będąc na emeryturze, mogłem skorzystać z pewnych ulg. To trochę jak dostać lepszy karabin na starcie misji.

Składki ZUS – wróg, którego da się oswoić

Kiedy rozpoczynasz działalność gospodarczą na emeryturze mundurowej, musisz zgłosić się do ZUS i płacić składki: emerytalną, rentową, wypadkową i zdrowotną. Chorobowa jest dobrowolna, ja na początku zrezygnowałem, żeby trochę oszczędzić. Najważniejsze, o czym musisz wiedzieć, to ulgi:

• Ulga na start: Przez pierwsze pół roku (plus miesiąc, w którym zacząłeś) płacisz tylko składkę zdrowotną. To potężny oddech na początku, kiedy każdy grosz się liczy. Prawie 1400 zł miesięcznie w kieszeni!
• Mały ZUS Plus: Po tych sześciu miesiącach, jeśli twoje dochody nie szaleją i w poprzednim roku nie przekroczyłeś 120 tys. zł, możesz płacić obniżone składki społeczne, liczone od dochodu. To kolejna duża pomoc na kolejne 3 lata. Warto sprawdzić, jak to dokładnie policzyć.

Pytanie, jakie składki ZUS płaci emeryt policyjny prowadzący działalność gospodarczą, jest więc złożone – na początku może być bardzo mało, a potem rośnie. Musisz tego pilnować. A składka zdrowotna? To osobna historia. Jej wysokość zależy od tego, jak się opodatkowujesz. To prowadzi nas do kolejnego potwora…

Podatki, czyli jak nie oddać fiskusowi za dużo

Dochody z działalności gospodarczej na emeryturze mundurowej trzeba opodatkować. Wybór formy to jak wybór taktyki – od tego zależy, ile zostanie w portfelu. Ja na początku miałem z tym straszny problem. Opcje są trzy:

• Zasady ogólne (skala): Płacisz 12% do progu ok. 120 tys. zł dochodu (licząc razem z emeryturą!), a potem 32%. Możesz odliczać koszty, jest kwota wolna. Dobre, jak masz sporo wydatków i nie zarabiasz kokosów. Wada? Emerytura wchodzi do tego samego worka, więc łatwiej wpaść w wyższy próg.
• Podatek liniowy: Płacisz stałe 19% od dochodu, niezależnie ile zarobisz. Emerytura się do tego nie liczy. Nie ma kwoty wolnej, nie rozliczysz się z żoną. Opłacalne, gdy twoje dochody są spore i przekraczają próg 32% na skali.
• Ryczałt: Płacisz podatek od przychodu, nie od dochodu. Nie interesują cię koszty. Stawki są różne, zależą od tego co robisz (np. 8,5% czy 15%). Super opcja, jeśli masz mało kosztów, np. świadczysz usługi intelektualne.

Dobre zaplanowanie, czym jest opodatkowanie działalności gospodarczej na emeryturze mundurowej 2024, to klucz. Warto tu poszukać rady, bo można sporo zaoszczędzić. Ja pogadałem z kumplem, który ma biuro rachunkowe i to mi otworzyło oczy.

Największa pułapka: jak nie stracić emerytury przez własną firmę?

To jest moment, w którym trzeba zachować największą czujność. Pieniądze z firmy to jedno, ale emerytura to podstawa naszego bezpieczeństwa. I tu wchodzą słynne limity dorabiania.

Przychód z twojej działalności gospodarczej na emeryturze mundurowej (dla ZUS przychodem jest podstawa wymiaru składek, czyli zazwyczaj 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, lub niższa podstawa na Małym ZUSie) jest doliczany do twoich zarobków. Jeśli ten łączny przychód przekroczy pewne progi, organ emerytalny może zmniejszyć albo zawiesić ci świadczenie. Te progi zmieniają się co kwartał.

• Przekraczasz 70% przeciętnego wynagrodzenia w kraju – emerytura jest zmniejszana.
• Przekraczasz 130% przeciętnego wynagrodzenia – emerytura jest zawieszana w całości.

Odpowiedź na pytanie, czy działalność gospodarcza na emeryturze mundurowej zmniejsza świadczenie, brzmi: tak, jeśli nie będziesz uważać! Wyobraź sobie, że cały miesiąc harujesz w warsztacie, cieszysz się, że coś zarobiłeś, a potem dostajesz pismo z ZER, że za ten miesiąc nie dostaniesz ani złotówki emerytury, bo przekroczyłeś limit. Koszmar. Dlatego limit dorabiania do emerytury mundurowej a działalność gospodarcza to temat, który musisz mieć ciągle na radarze. Obowiązkowo musisz poinformować swój organ emerytalny o założeniu firmy i co roku wysyłać im zaświadczenie o przychodach.

Zakładanie firmy – czy to naprawdę takie trudne?

Gdy już ogarnąłem te wszystkie zasady, przyszła pora na formalności. Bałem się tego jak cholera, bo urzędy nigdy nie były moim ulubionym miejscem. Ale tu spotkało mnie miłe zaskoczenie. Zakładanie jednoosobowej działalności jest dziś śmiesznie proste. Wszedłem na stronę biznes.gov.pl, trochę z duszą na ramieniu, a okazało się, że cały wniosek CEIDG-1 można wypełnić przez internet w pół godziny. To jest odpowiedź na pytanie, czy emeryt wojskowy może założyć firmę jednoosobową – nie tylko może, ale jest to najprostsza i najlepsza forma prawna dla emeryta mundurowego chcącego prowadzić DG.

W formularzu wybierasz nazwę, adres, kody PKD (czyli co będziesz robić) i formę opodatkowania. Ten jeden wniosek to zgłoszenie i do urzędu skarbowego, i do ZUS. Potem trzeba tylko w ciągu 7 dni pójść do ZUS i zgłosić się do ubezpieczeń na odpowiednim druku (ZUS ZUA lub ZUS ZZA, jeśli korzystasz z Ulgi na start). Wszystkie formalności związane z założeniem DG przez emeryta służb mundurowych da się załatwić naprawdę sprawnie. Warto też od razu założyć osobne konto firmowe, żeby nie mieszać prywatnych pieniędzy z firmowymi. To bardzo ułatwia prowadzenie księgowości.

Myśl strategicznie, czyli parę słów o kasie i ryzyku

Zanim rzucisz się w wir pracy, usiądź na spokojnie i zrób sobie prosty bilans. Działalność gospodarcza na emeryturze mundurowej ma swoje plusy i minusy.

Korzyści są oczywiste: dodatkowy dochód, poczucie bycia potrzebnym, elastyczny czas pracy, możliwość rozwijania pasji. To szansa na drugie, aktywne życie po służbie. Jeśli brakuje ci pomysłu, poszukaj inspiracji, jest mnóstwo pomysłów na działalność na emeryturze.

Ale są też ryzyka. Po pierwsze, wspomniane limity i groźba utraty części emerytury. Po drugie, odpowiadasz za firmę całym swoim majątkiem. Po trzecie, to jednak stałe obowiązki – księgowość, ZUS, podatki. To nie jest zajęcie na pół gwizdka, wymaga dyscypliny, której na szczęście w mundurze nas nauczono. Trzeba też pamiętać o kosztach, które na początku trzeba ponieść, zanim firma zacznie zarabiać.

Nie jesteś sam. Gdzie szukać mądrych głów?

Prowadzenie działalności gospodarczej na emeryturze mundurowej może na początku przytłaczać. Nie próbuj być Zosią Samosią. Ja szybko zrozumiałem, że lepiej zapłacić parę stówek komuś mądrzejszemu, niż potem płacić tysiące kar. Jeśli zastanawiasz się, gdzie szukać porady prawnej dla emeryta mundurowego zakładającego firmę, oto kilka wskazówek:

• Doradca podatkowy / księgowa: To absolutna podstawa. Pomoże wybrać najlepszą formę opodatkowania, przypilnuje terminów w ZUS i skarbówce. To inwestycja, która zwraca się z nawiązką.
• Oficjalne źródła: Strony internetowe to kopalnia wiedzy. Zaglądaj na Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) w sprawach składek, na Ministerstwo Finansów (podatki.gov.pl) w sprawach podatków. A przede wszystkim, na strony swojego organu emerytalnego – WBE lub ZER MSWiA. Tam znajdziesz aktualne limity i zasady.

Moja przygoda z firmą trwa. Były momenty zwątpienia, ale dziś nie żałuję. Ta działalność gospodarcza na emeryturze mundurowej dała mi nowego kopa do życia. I choć czasem biurokracja daje w kość, satysfakcja z tego, że coś tworzę na własnych zasadach, jest bezcenna. Wam też może się udać, tylko podejdźcie do tego metodycznie, bez niepotrzebnej brawury. Powodzenia!