Moja historia z rozrusznikiem serca: Przewodnik, którego potrzebujesz, gdy serce zwalnia

Pamiętam ten dzień, kiedy lekarz powiedział mojemu tacie: „Potrzebne będzie wszczepienie rozrusznika serca”. W pokoju zapadła taka cisza, że słyszałem własne myśli. Strach mieszał się z ogromną nadzieją. To małe, metalowe pudełeczko miało stać się od teraz strażnikiem jego życia, pilnować każdego uderzenia serca. To było kilka lat temu, a ja od tamtej pory zrozumiałem jedno – informacji w internecie jest mnóstwo, ale większość jest tak zimna i medyczna, że zamiast uspokajać, tylko potęguje lęk.

Jeśli Ty, albo ktoś z Twoich bliskich, stoicie właśnie przed podobną decyzją, ten tekst jest dla Was. To nie jest kolejny suchy, medyczny bełkot skopiowany z podręcznika. To próba opowiedzenia o tym, jak naprawdę wygląda ta droga – od diagnozy, przez sam zabieg, aż po powrót do normalności. Opowieść z perspektywy kogoś, kto przeszedł przez to ramię w ramię z ukochaną osobą i widział na własne oczy, że wszczepienie rozrusznika serca to nie wyrok, a początek nowego, spokojniejszego życia.

Ten mały anioł stróż pod skórą – jak właściwie działa rozrusznik?

Kiedy po raz pierwszy usłyszałem „rozrusznik serca”, wyobraziłem sobie jakąś skomplikowaną maszynerię. Prawda jest o wiele prostsza i bardziej elegancka. Wyobraź sobie małe, płaskie, tytanowe pudełeczko, niewiele większe od pudełka zapałek. To jest właśnie „mózg” i „serce” całego systemu – generator impulsów. W środku ma baterię, która starcza na lata (od 5 do nawet 15, zależy od modelu!) i super inteligentną elektronikę. Ta elektronika to prawdziwy majstersztyk, cały czas nasłuchuje, co robi Twoje serce.

Od tego pudełeczka odchodzą cieniutkie, elastyczne kabelki, czyli elektrody. Lekarz wprowadza je przez żyłę prosto do serca i tam delikatnie „zakotwicza”. Te kabelki mają dwa zadania. Po pierwsze, są jak czujniki – bez przerwy sprawdzają, czy serce bije w odpowiednim rytmie. Po drugie, są jak posłańcy – jeśli serce zwalnia za bardzo albo robi sobie niebezpiecznie długą przerwę, generator wysyła przez nie malutki, niewyczuwalny impuls elektryczny. Ten impuls delikatnie „szturcha” serce, żeby się skurczyło. I tyle. Działa tylko wtedy, kiedy jest potrzebny. Przez resztę czasu po prostu czuwa.

Mój tata dostał rozrusznik dwujamowy, bo u niego problem był bardziej złożony. Lekarz tłumaczył, że jedna elektroda pilnuje przedsionka, a druga komory, dzięki czemu praca serca jest bardziej naturalna, fizjologiczna. Są też prostsze, jednojamowe, dla osób z mniej skomplikowanymi problemami. A dla tych z ciężką niewydolnością serca istnieją nawet rozruszniki trzyjamowe, które pomagają komorom serca kurczyć się równocześnie, co jest jak tuning dla silnika – poprawia jego wydajność. Teraz pojawiają się też cuda techniki – rozruszniki bezelektrodowe, takie małe kapsułki wszczepiane bezpośrednio do serca, bez żadnych kabli. Technologia idzie do przodu w zawrotnym tempie. Całe to zaawansowane wszczepienie rozrusznika serca ma jeden cel: dać Ci spokój i bezpieczeństwo.

Kiedy serce mówi „dość”? Sygnały, że potrzebujesz pomocy

Decyzja o wszczepieniu rozrusznika serca nigdy nie jest podejmowana pochopnie. To zawsze wynik długich badań i obserwacji. Ale są pewne sygnały, które Twoje ciało wysyła, a których absolutnie nie można ignorować. To nie jest „taka uroda” albo „starość nie radość”. To może być wołanie Twojego serca o pomoc.

Głównym powodem jest tak zwana bradykardia, czyli po ludzku mówiąc, serce bije za wolno. Poniżej 60 uderzeń na minutę, a czasem znacznie wolniej. I to nie jest problem sam w sobie, jeśli czujesz się dobrze. Problem zaczyna się, gdy ta powolna praca serca daje objawy, bo do mózgu i reszty ciała nie dociera wystarczająco dużo krwi z tlenem.

Jakie to objawy? Cóż, u taty zaczęło się od potwornego zmęczenia. Takiego, że przejście do sklepu było jak wejście na Mount Everest. Potem doszły zawroty głowy, takie uczucie „odpływania”, szczególnie przy wstawaniu. Aż w końcu zdarzyło się najgorsze – omdlenie. Stracił przytomność w kuchni, na szczęście nic sobie nie zrobił. To był ten moment, kiedy wiedzieliśmy, że nie ma żartów. Wszczepienie rozrusznika serca stało się koniecznością.

Inne powody to różne „bloki” w sercu. Wyobraź sobie, że naturalny impuls elektryczny w sercu musi przejść z punktu A do punktu B. A blok to jakby na tej drodze był korek albo zamknięta brama. Impuls nie może przejść, albo przechodzi z opóźnieniem. Wtedy komory serca nie kurczą się tak, jak powinny. Lekarze mówią o bloku przedsionkowo-komorowym II albo III stopnia – to brzmi groźnie i takie jest. Wtedy wszczepienie rozrusznika serca jest często jedynym ratunkiem.

Szczególnie ważne są wskazania do wszczepienia rozrusznika serca u starszych osób. Z wiekiem cały układ przewodzący serca może się, mówiąc obrazowo, „zużywać”. Pojawia się włóknienie, system staje się mniej wydajny. U seniorów omdlenia i upadki są niezwykle groźne, mogą prowadzić do złamań i unieruchomienia. Dlatego w tej grupie wiekowej decyzja o wszczepieniu rozrusznika serca często zapada, by poprawić bezpieczeństwo i pozwolić na samodzielne funkcjonowanie. To nie jest fanaberia, to inwestycja w jakość i długość życia.

Czasami problemem jest też tak zwany zespół chorej zatoki, kiedy naturalny rozrusznik serca wariuje – raz bije za szybko, raz za wolno, robi sobie długie przerwy. Taka arytmia jest bardzo męcząca i nieprzewidywalna. Wszczepienie rozrusznika serca wprowadza w ten chaos porządek. Lekarze często odwołują się do wytycznych towarzystw naukowych, jak na przykład Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne, żeby mieć pewność, że postępują zgodnie z najnowszą wiedzą.

Przed wielkim dniem – jak przygotować się na wszczepienie rozrusznika serca?

Pamiętam tę stertę papierów do podpisania, listę badań do zrobienia… Człowiek czuje się trochę zagubiony w tym wszystkim. Ale tak naprawdę to przygotowanie jest kluczowe dla powodzenia całej operacji. Zanim dojdzie do wszczepienia rozrusznika serca, musisz przejść całą ścieżkę diagnostyczną.

Zaczyna się od zwykłego EKG. Potem jest Holter – nosisz takie małe urządzonko przez 24 albo 48 godzin, a ono nagrywa pracę Twojego serca non stop, podczas snu, spaceru, codziennych czynności. To pozwala wyłapać te momenty, kiedy serce zwalnia albo się zatrzymuje, co jest kluczowe dla postawienia diagnozy. Do tego dochodzi echo serca, czyli USG, które pokazuje, jak serce jest zbudowane i jak pracuje. No i oczywiście badania krwi – morfologia, krzepnięcie, elektrolity. Szczególnie ważne jest to krzepnięcie, bo jeśli bierzesz leki przeciwzakrzepowe, lekarz musi dokładnie zaplanować, jak i kiedy je odstawić przed zabiegiem, żeby uniknąć krwawienia. To cała logistyka.

Najważniejsza jest jednak rozmowa z kardiologiem. To jest ten czas, kiedy trzeba pytać o wszystko, co leży na sercu. Dosłownie. Jak będzie wyglądał zabieg? Jaki rodzaj rozrusznika dostanę? Jakie jest ryzyko? Co się zmieni w moim życiu? Dobry lekarz cierpliwie wszystko wytłumaczy. Tata miał całą listę pytań, a ja drugą. I wiecie co? Lekarz poświęcił nam prawie godzinę, rysował, tłumaczył. To dało nam ogromny spokój. Ta świadoma zgoda, którą się podpisuje, naprawdę musi być świadoma.

Przed samym przyjęciem do szpitala dostajesz konkretne instrukcje. Zazwyczaj trzeba być na czczo, czyli nic nie jeść i nie pić przez około 6-8 godzin. Dzień wcześniej i rano w dniu zabiegu trzeba się umyć specjalnym antyseptycznym mydłem, żeby skóra była jak najczystsza. Czasem trzeba też ogolić klatkę piersiową. I spakować torbę – wszystkie wyniki badań, listę leków, piżamę i kapcie. To wszystko brzmi prozaicznie, ale pomaga oswoić sytuację. Każdy kolejny krok sprawia, że cała procedura wszczepienia rozrusznika serca staje się mniej przerażająca, a bardziej realna.

Krok po kroku na sali zabiegowej. Czy wszczepienie rozrusznika serca boli?

To pytanie zadaje sobie chyba każdy. Tata też się bał. Okazuje się, że sam zabieg jest w zasadzie bezbolesny. Odbywa się w znieczuleniu miejscowym. To znaczy, że jesteś przytomny, ale miejsce, gdzie lekarz pracuje, jest całkowicie znieczulone. Do tego często podają dożylnie leki uspokajające, tzw. „głupiego jasia”, więc leżysz sobie w takim przyjemnym półśnie, zrelaksowany.

Leżysz na stole, a nad tobą wisi wielkie ramię aparatu rentgenowskiego. Słyszysz pikanie monitorów, które kontrolują twoje serce, ciśnienie, wszystko. Słyszysz też rozmowy lekarzy i pielęgniarek. To trochę dziwne uczucie, jakbyś oglądał film o sobie.

Cały przebieg zabiegu wszczepienia rozrusznika serca krok po kroku wygląda mniej więcej tak: najpierw lekarz robi małe nacięcie, jakieś 4-6 centymetrów, pod obojczykiem (zwykle po lewej stronie, ale nie zawsze). Potem przez to nacięcie szuka dostępu do dużej żyły. Jak już go znajdzie, to właśnie przez tę żyłę, pod kontrolą rentgena, wsuwa do serca te cieniutkie elektrody. Na monitorze widać, jak te „kabelki” wędrują na swoje miejsce – do przedsionka czy komory. To wymaga niesamowitej precyzji. Kiedy elektrody są już na miejscu, lekarz przeprowadza testy. Wysyła małe impulsy, żeby sprawdzić, czy wszystko działa jak należy, czy elektrody dobrze przewodzą i czy są stabilne.

Gdy wszystko jest idealnie ustawione, podłącza elektrody do generatora, czyli tego metalowego pudełeczka. Następnie robi pod skórą małą „kieszonkę” i umieszcza w niej generator. Na koniec zszywa ranę, zakłada sterylny opatrunek i gotowe. Całość trwa zazwyczaj około godziny, czasem trochę dłużej. Po wszystkim czuć lekkie ciągnięcie, ból w miejscu rany, ale dostaje się leki przeciwbólowe i jest to absolutnie do wytrzymania. Największe jest uczucie ulgi. To już. Najgorsze za tobą. Właśnie zakończyło się Twoje wszczepienie rozrusznika serca.

Nowe życie po zabiegu: Jak wygląda rekonwalescencja i o czym trzeba pamiętać?

Pierwsze 24-48 godzin spędzasz w szpitalu. Pielęgniarki co chwilę sprawdzają, czy wszystko w porządku, monitorują serce. Robią też kontrolne EKG i prześwietlenie klatki piersiowej, żeby upewnić się, że elektrody się nie przesunęły i wszystko jest na swoim miejscu. Ból w miejscu rany jest normalny, ale nie jest silny. Najważniejsze w tym czasie jest leżenie i odpoczywanie.

Prawdziwa rekonwalescencja po wszczepieniu rozrusznika serca zaczyna się po powrocie do domu. I tu kluczowa jest jedna rzecz: ostrożność. Przez pierwsze 4-6 tygodni trzeba bardzo uważać na rękę po stronie, gdzie wszczepiono urządzenie. Elektrody muszą mieć czas, żeby „wrosnąć” w serce i się ustabilizować.

Jest kilka zasad, których trzeba się trzymać, czyli czego unikać po wszczepieniu rozrusznika serca w tym pierwszym okresie. Po pierwsze, nie wolno podnosić tej ręki wysoko ponad głowę. Sięganie po coś z górnej szafki odpada. Pamiętam, jak tata odruchowo chciał to zrobić, a ja krzyczałem „uważaj!”. Po drugie, żadnego dźwigania ciężarów tą ręką. Zakupy niech nosi ktoś inny. Po trzecie, unikać gwałtownych, szerokich ruchów, jak np. zamach przy rąbaniu drewna.

Sama rana wymaga pielęgnacji. Trzeba dbać, żeby była sucha i czysta. Prysznic tak, ale kąpiel w wannie dopiero po całkowitym zagojeniu. Trzeba obserwować, czy nic się nie dzieje – czy nie ma zaczerwienienia, opuchlizny, wycieku. To ważne, bo infekcja jest jednym z groźniejszych powikłań. Szwy zdejmują po tygodniu, dwóch.

Jeśli chodzi o aktywność fizyczna z rozrusznikiem serca, zalecenia są proste: stopniowo. Na początku spacery. Codziennie trochę dalej. Potem, po tych 6 tygodniach, jak lekarz da zielone światło, można wracać do normalnej aktywności. Pływanie, jazda na rowerze, nordic walking – super. Ale sporty kontaktowe, gdzie można dostać uderzenie w klatkę piersiową (piłka nożna, koszykówka, sztuki walki) są raczej odradzane. Trzeba po prostu używać głowy. Proces, jakim jest wszczepienie rozrusznika serca, wymaga cierpliwości także po zabiegu.

Nie ma róży bez kolców. O możliwych powikłaniach słów kilka

Wiem, nikt nie lubi o tym czytać. Ale wiedza to potęga. Musisz wiedzieć, na co zwracać uwagę, żeby w porę zareagować. To nie jest po to, żeby się straszyć, ale żeby być czujnym. Wszczepienie rozrusznika serca to bezpieczny zabieg, ale jak każda interwencja, niesie ze sobą minimalne ryzyko.

Możliwe powikłania po wszczepieniu rozrusznika serca można podzielić na te wczesne i późne. Zaraz po zabiegu może pojawić się krwiak w miejscu, gdzie jest urządzenie. Zwykle sam się wchłania. Rzadko zdarza się odma opłucnowa – to sytuacja, gdy podczas wkłucia do żyły przypadkowo nakłuje się płuco. Objawia się dusznością i wymaga interwencji. Najpoważniejszym wczesnym powikłaniem jest infekcja rany. Dlatego tak ważna jest higiena. Jeśli pojawi się gorączka, silny ból, zaczerwienienie, obrzęk albo co gorsza ropa – natychmiast do lekarza!

W późniejszym okresie może dojść do przemieszczenia elektrody, zwłaszcza jeśli nie uważało się w pierwszych tygodniach. Objawem będzie powrót zawrotów głowy czy omdleń. Czasem, po wielu latach, elektroda może się po prostu zużyć, uszkodzić. To się zdarza. Ale od tego są regularne kontrole, żeby takie rzeczy wyłapać. Bateria w generatorze też nie jest wieczna. Kiedy zaczyna się wyczerpywać, urządzenie wysyła sygnał, który lekarz odczytuje podczas kontroli. Wtedy planuje się prosty zabieg wymiany samego generatora. To już nie jest tak duża operacja, jak pierwsze wszczepienie rozrusznika serca.

Objawy, które powinny zapalić czerwoną lampkę i skłonić do natychmiastowego kontaktu z lekarzem to: nawracające omdlenia, silne duszności, uczucie bardzo szybkiego lub nierównego bicia serca, obrzęk ramienia po stronie wszczepienia, no i oczywiście te objawy infekcji, o których pisałem. Ale bez paniki – to są rzadkie sytuacje. Miliony ludzi na świecie żyją z rozrusznikami i nic złego się nie dzieje.

Mój nowy przyjaciel pod skórą. Codzienność z rozrusznikiem

Po okresie rekonwalescencji życie wraca do normy. A właściwie staje się lepsze, bo znikają te wszystkie okropne objawy, które je zatruwały. Tata odzyskał energię, chęć do życia. Znowu zaczął chodzić na długie spacery z psem. To niesamowite, jak takie małe urządzenie może tak bardzo zmienić jakość życia.

Kluczem do spokoju są regularne kontrole. Zazwyczaj co 6-12 miesięcy. Wizyta jest bezbolesna. Lekarz przykłada do klatki piersiowej specjalne urządzenie, taki programator, i „rozmawia” z rozrusznikiem. Sprawdza stan baterii, jak często urządzenie musiało interweniować, czy wszystkie parametry są w porządku. W razie potrzeby może je zdalnie przeprogramować, dostosować do Twojego aktualnego stylu życia. Coraz popularniejszy staje się też telemonitoring, gdzie dane z rozrusznika są wysyłane z domu prosto do szpitala. To daje ogromne poczucie bezpieczeństwa.

A co z tymi wszystkimi straszakami? Telefony komórkowe, mikrofalówki, bramki na lotniskach? Większość to mity. Z telefonem komórkowym trzeba uważać, żeby nie nosić go w kieszonce na piersi, tuż nad urządzeniem. Lepiej trzymać go przy drugim uchu. Sprzęt AGD jest całkowicie bezpieczny. A bramki w sklepach czy na lotniskach? Przechodzisz przez nie normalnie. Zawsze warto mieć przy sobie legitymację rozrusznika – taki mały dokument, który dostajesz po zabiegu. Pamiętam pierwszą podróż taty samolotem. Stoi przed tą bramką i ma w głowie czarny scenariusz. A potem po prostu pokazuje kartę, pan z ochrony uśmiecha się i mówi „proszę tędy, sprawdzimy pana ręcznie”. I tyle. Świat się nie zawalił.

Są rzeczy, których trzeba unikać – silnych pól magnetycznych. Czyli nie opieramy się o włączone silniki spalinowe, wielkie transformatory. Badanie rezonansem magnetycznym (MRI) kiedyś było absolutnie zakazane. Dziś wiele nowoczesnych rozruszników jest z nim kompatybilnych, ale zawsze wymaga to specjalnych przygotowań i musi odbywać się pod ścisłą kontrolą kardiologa.

A dieta i suplementacja wspierająca serce po wszczepieniu rozrusznika? Tu nie ma wielkiej filozofii. Po prostu zdrowy styl życia. Dieta dobra dla serca – dużo warzyw, owoców, zdrowe tłuszcze, ograniczenie soli. Suplementy? Tylko po konsultacji z lekarzem! Czasem ludzie szukają wsparcia w internecie. Jeśli wpiszesz „życie codzienne z rozrusznikiem serca forum”, znajdziesz grupy ludzi, którzy dzielą się swoimi doświadczeniami. To może być bardzo pomocne, żeby zobaczyć, że nie jesteś sam. Pamiętaj, udane wszczepienie rozrusznika serca to dopiero początek drogi do lepszego zdrowia.

NFZ czy prywatnie? Ile tak naprawdę kosztuje wszczepienie rozrusznika serca?

To ważne pytanie, bo zdrowie jest bezcenne, ale portfel ma swoje granice. Dobra wiadomość jest taka, że w Polsce wszczepienie rozrusznika serca jest w pełni refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Jeśli masz wskazania medyczne i jesteś ubezpieczony, za zabieg, urządzenie, pobyt w szpitalu i późniejsze kontrole nie płacisz ani złotówki.

Oczywiście, system publiczny ma swoje wady. W sytuacjach, które nie są pilne, może istnieć kolejka do zabiegu. Czas oczekiwania zależy od szpitala i regionu. Ale w przypadkach zagrożenia życia, jak u mojego taty po omdleniu, zabieg jest wykonywany w trybie pilnym.

Istnieje też opcja prywatna. Ile kosztuje wszczepienie rozrusznika serca prywatnie w Polsce? Ceny są bardzo zróżnicowane. Zależą od renomy kliniki, lekarza, a przede wszystkim od rodzaju urządzenia. Prosty, jednojamowy stymulator to koszt rzędu 15 000 – 25 000 zł. Bardziej zaawansowany, dwujamowy, to już może być 30 000 – 60 000 zł, a najnowocześniejsze systemy resynchronizujące (trzyjamowe) to jeszcze wyższy wydatek. Trzeba zawsze dokładnie sprawdzić, co wchodzi w cenę – czy tylko urządzenie i zabieg, czy też hospitalizacja i wizyty kontrolne. Prywatnie na pewno jest szybciej i często w bardziej komfortowych warunkach, ale trzeba się liczyć ze sporym wydatkiem. Dla większości Polaków to właśnie skuteczne wszczepienie rozrusznika serca w ramach NFZ jest podstawową i w zupełności wystarczającą opcją.

Patrząc w przyszłość z nowym rytmem serca

Wszczepienie rozrusznika serca to nie jest koniec świata. Wiem, że na początku może tak się wydawać. To raczej początek nowego, spokojniejszego rozdziału. To szansa na odzyskanie życia, które powoli zabierała choroba. To dowód na to, jak niesamowita jest współczesna medycyna.

Technologia pędzi do przodu. Te miniaturowe rozruszniki bezelektrodowe, zdalny monitoring, urządzenia odporne na rezonans magnetyczny – to wszystko sprawia, że życie z rozrusznikiem jest coraz łatwiejsze i bezpieczniejsze. Pojawiają się też nowe techniki stymulacji, które jeszcze lepiej naśladują naturalną pracę serca. Przyszłość wygląda naprawdę obiecująco.

Niezależnie od tego, jak zaawansowane będą urządzenia, jedno się nie zmieni. Kluczem jest współpraca z lekarzem, regularne kontrole i dbanie o siebie. Ludzie często pytają o naturalne metody wspomagające serce przed i po wszczepieniu rozrusznika. Jasne, zdrowy styl życia jest absolutną podstawą! Zbilansowana dieta, umiarkowany ruch, unikanie stresu, dbanie o sen – to wszystko ma ogromny wpływ na serce i cały organizm. Ale to jest WSPARCIE, a nie alternatywa dla leczenia. Warto czerpać wiedzę ze sprawdzonych źródeł, jak na przykład strony Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Jeśli stoisz przed tą decyzją, nie bój się. Porozmawiaj z bliskimi, z lekarzem, znajdź ludzi, którzy już przez to przeszli. Wszczepienie rozrusznika serca to inwestycja w Twoją przyszłość. Inwestycja w tysiące spokojnych uderzeń serca, które są jeszcze przed Tobą.